Vélahlífar (guards) og öryggisgirðingar eru fasta eða hreyfanlega hlífðarbúnaður sem kemur í veg fyrir að notendur komist í snertingu við hættusvæði véla – t.d. snúningshluta, færslur og flögur. Markmiðið er að minnka áhættu án þess að trufla rekstur og viðhald.
Hvaða gerðir hlífa eru til?
- Fastar hlífar – festar með verkfærum, fjarlægjanlegar eingöngu í viðhaldi.
- Hreyfanlegar hlífar með öryggislæsingu (interlock) – stöðva hættuleg hreyfing þegar hlíf er opnuð og hindra ræsingu meðan hún er opin.
- Stillanlegar hlífar – þrengja að vinnusvæði þar sem aðgang þarf, en loka öðrum hlutum hættusvæðis.
Velja skal tegund hlífar eftir tegund hættu og tíðni aðgangs. Hreyfanleg hlíf með læsingu hentar þar sem oft þarf að opna til aðhlynningar.
Góð hönnun hlífa – hvað skiptir máli?
- Traustur burður og örugg festing – hlífar eiga að þola væntanlegt álag og losna ekki auðveldlega.
- Ekki búa til nýja hættu – engar beittar brúnir; ekki auðvelt að sniðganga eða gera óvirkar.
- Rétt fjarlægð frá hættusvæði – halda öruggum fjarlægðum og opastærðum svo hendur/fingur nái ekki inn.
- Sýnileiki og viðhald – hindri sem minnst útsýn yfir ferli og leyfi nauðsynlegt viðhald með takmörkuðum aðgangi.
Einföld mátgrind úr rásakerfi
Fyrir „machine guards“ í verksmiðju má smíða burðargrind úr 41×41 rásum (einföld eða tvöföld) með möskvaplötu eða glærri plötu (polycarbonate) innan í ramma. Grindin festist við gólf með akkerum; hurð með læsingu er sett þar sem aðgang þarf. Tengiplötur og horn gera auðvelda fínstillingu og breytingar síðar.
- Stoðir: lóðréttar rásir með botnplötum og akkerum.
- Rammar: láréttar rásir binda saman; möskvi eða plata skrúfuð í rammann.
- Hurð: hengjur/handfang og interlock-rofi ef hættusvæði er aðgengilegt við opnun.
- Merking: viðvörunarskilti um snúningshluta, flögur eða heit yfirborð.
Hönnun og öryggi – stutt tékklisti
- Hættusvæði & fjarlægðir: skilgreindu hættusvæði (nip points o.s.frv.) og notaðu öruggar opastærðir/fjarlægðir svo útlimir nái ekki inn.
- Val á hlíf: fast/hreyfanleg með læsingu/stillanleg – eftir þörf fyrir aðgang og áhættumati.
- Hurðar- og læsingarlausnir: interlock skal stöðva hættulega hreyfingu við opnun og hindra ræsingu meðan hlíf er opin; þar sem unnt er að ná inn á hættusvæði áður en hreyfing stöðvast þarf læsingu sem heldur hurð lokaðri þar til hætta er liðin hjá.
- Festingar & akkeri: veldu akkeri fyrir undirlag (steypa/múr/stál) og hertu skv. viðmiðum; engar lausar brúnir.
- Viðhald: yfirfara festingar og læsingar reglulega; skipta út beyglum/skemmdu möskva ef nauðsyn krefur.
Dæmigerður efnislisti (BOM) fyrir eina grindareiningu
- 4× stoðir (41×41 rás) með botnplötum og akkerum
- 4–6× láréttar rásir (rammi)
- Tengiplötur og horn með langopum (fínstilling)
- 1× hurðasett (hengjur, handfang, interlock-rofi ef við á)
- 1× möskvaplata eða glær hlífðarplata
- Rásarmútur, boltar, hnetur og hlífðalistar
- Viðvörunarskilti